Benzol, shisha 1 litr ROSSİYA

Benzol (C6H6, PhH; sinonimlar: benzen, fenil vodorod) — organik kimyoviy birikma, shaffof suyuqlik, o‘ziga xos shirin hidga ega. Eng oddiy aromatik uglevodorod.

Qo‘llanilishi:
Sanoatda keng qo‘llaniladi: dorilar, plastmassalar, sun’iy kauchuk, bo‘yoqlar, sun’iy dori va psixotrop preparatlar ishlab chiqarish uchun xomashyo sifatida. Benzol xom neft tarkibida mavjud bo‘lsa-da, sanoatda uni neftning boshqa komponentlaridan sintez qilishadi.

Xossalari:

• Zaharlidir, karsinogen, kontaminant hisoblanadi.

• Shaffof suyuqlik, o‘ziga xos kuchli hidga ega.

• Erish harorati: 5,5 °C; qaynash harorati: 80,1 °C.

• Zichlik: 0,879 g/sm³; molyar massa: 78,11 g/mol.

• Qopqoqsimon olovda yonadi, havoda portlovchi aralashmalar hosil qiladi.

• Organik erituvchilarda yaxshi eriydi, suv bilan azeotropik aralashma hosil qiladi (qaynash harorati 69,25 °C, 91 % benzol). Suvda eruvchanlik: 1,79 g/l (25 °C).

Kimyoviy xatti-harakat:
Benzol nento‘yingan uglevodorodlarga kiradi (CnH2n−6), lekin alkenlardan farqli o‘laroq, qo‘shilish reaksiyalari faqat qattiq sharoitlarda sodir bo‘ladi. Benzol esa almashtirish reaksiyalariga ko‘proq moyil, chunki barcha atomlar bir tekislikda joylashgan va 6π-elektronli konjugatsiyalangan bulut mavjud.

Struktura:
Hozirgi tushuncha Laynus Poling gipotezasiga asoslanadi: molekula olti burchakli shaklda, ichida doira bilan tasvirlanadi, bu orqali doimiy qo‘sh bog‘lar yo‘qligi va bitta elektron bulutining mavjudligi ko‘rsatiladi. Benzol halqasi atamasi, odatda, uglerod strukturasini bildiradi va unga bog‘langan boshqa atomlar yoki guruhlar hisobga olinmaydi. Benzol halqasi ko‘plab birikmalar tarkibiga kiradi.