Kislorod–azot–vodorod laboratoriya analizatori

Analiz prinsipi (uzbek tilida)

Analiz prinsipi

Kislorod, azot va vodorod metall va metallmas qattiq materiallarda inert gaz oqimida eritish usuli bilan aniqlanadi.

Vodorod miqdorini aniqlash usuliga qarab ikki xil variant mavjud:

1) Vodorodni infraqizil yutilish (IR) usuli bilan aniqlash

Bu usulda qurilma uchala element — O, N va H ni bir vaqtning o‘zida aniqlashi mumkin.

Namunadan olingan kichik miqdor (naveskа) grafit tigeliga joylashtiriladi va geliy oqimida yuqori haroratda eritiladi
(azot o‘lchanmaydigan hollarda geliy o‘rniga arzonroq bo‘lgan argon ishlatilishi mumkin).

Jarayon:

• namunadagi kislorod tigel karboni bilan reaksiyaga kirishib CO hosil qiladi;

• azot va vodorod N₂ va H₂ ko‘rinishida ajraladi;

• pechda CO CO₂ ga, H₂ esa H₂O ga aylantiriladi, azot esa reaksiyaga kirishmaydi;

• hosil bo‘lgan gazlar aralashmasi IR-detektorli CO₂ va H₂O yacheykalariga yuboriladi;

• CO₂ va H₂O miqdoriga qarab mos ravishda kislorod va vodorod miqdori hisoblab chiqiladi;

• CO₂ va suv yutilib olingandan so‘ng, qolgan geliy va azot aralashmasi issiqlik o‘tkazuvchanlik detektori (TCD) ga o‘tadi.

Natijalar kompyuter yordamida qayta ishlanadi.

2) Vodorodni issiqlik o‘tkazuvchanligi (TCD) usuli bilan aniqlash

Bu usulda bir tahlilda O+N yoki O+H juftliklarini aniqlash mumkin.

Jarayon IR usuliga o‘xshash:

• namuna geliy (yoki arzon variant sifatida arzon aragon) oqimida grafit tigelida eritiladi;

• hosil bo‘lgan CO yuqori haroratli reformerdan o‘tkazilib CO₂ ga aylantiriladi;

• CO₂ IR-detektor bilan o‘lchanib, undan kislorod miqdori hisoblanadi;

• CO₂ va namlik yutilgach, qolgan gazlar (N₂ yoki H₂) TCD detektori bilan o‘lchanadi.

📌 Qo‘llanish sohasi

Ushbu usul yordamida O, N va H quyidagi materiallarda aniqlanadi:

• qora va rangli metallar;

• turli qotishmalar;

• tsirkoniy, titan, molibden, nikel;

• keramika;

• nodir yer elementlari;

• magnit materiallar;

• boshqa qattiq moddalar.

📊 Analiz diapazoni

Diapazon namuna og‘irligini kamaytirish orqali kengaytirilishi mumkin.

Minimal o‘lchash birligi:

0.000001 %

🎯 Asbob aniqligi

• Kislorod: SD ≤ 0.0001 % yoki RSD ≤ 1.0 %

• Azot: SD ≤ 0.0001 % yoki RSD ≤ 1.0 %

• Vodorod: SD ≤ 0.2 ppm yoki RSD ≤ 2.0 %

⏱ Tahlil vaqti

• Kislorod: 120–180 s

• Azot: 120–240 s

• Vodorod:
  — IR usuli: 120–180 s
  — TCD usuli: 120–240 s

⚖ Elektron tarozining aniqligi

0.0001 g (1/10 000)

🔬 Analiz metodlari

• Kislorod: infraqizil yutilish (IR)

• Azot: issiqlik o‘tkazuvchanligi (TCD)

• Vodorod: IR yoki TCD

🔥 Impulsli pech parametrlari

• Maksimal tok: 1500 A

• Quvvat: 8 kVA

• Maksimal harorat: 3500 °C

🧪 Gazlar

Tashuvchi gaz:

Argon yoki geliy, tozalik 99.999 %, bosim ≈ 0.40 MPa

Ishlatiladigan yordamchi gaz:

Oddiy azot yoki yog‘sizlantirilgan siqilgan havo, bosim ≈ 0.25 MPa

Reaktivlar:

• magniy perxlorati

• ishqoriy asbest