Armatura: Asoslari, turlari, qo‘llanilishi va Glotr.uz orqali tanlash afzalliklari

Armatura: Asoslari, turlari, qo‘llanilishi va Glotr.uz orqali tanlash afzalliklari

Kirish

Zamonaviy qurilish mustahkam va ishonchli materiallarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Shunday materiallardan biri bu armatura — beton konstruksiyalarining mustahkamligi va barqarorligini ta'minlovchi metall karkasdir. Bu bino, ko‘prik, yo‘l va hatto kichik me’moriy shakllarning mexanik mustahkamligini ta’minlaydigan asosiy elementdir. Ushbu maqolada biz armatura haqida bilishingiz kerak bo‘lgan barcha ma'lumotlarni ko‘rib chiqamiz: turlaridan boshlab, standartlargacha, O‘zbekistonda qo‘llanilishining nozik jihatlari va Glotr.uz platformasi orqali ishonchli yetkazib beruvchini qanday tanlashgacha.

Armatura nima?

Armatura — bu beton va temir-beton konstruksiyalarni mustahkamlash uchun mo‘ljallangan po‘lat sterjen yoki sim. U tortish va ko‘ndalang yuklamalarni o‘z zimmasiga oladi, bu orqali betonga kuchliroq bo‘lish imkonini beradi. Beton siqilishga bardoshli bo‘lsa-da, tortish va egilishga nisbatan zaif hisoblanadi.

Armatura tufayli konstruksiyalar deformatsiyalarga, zilzilalarga, harorat o‘zgarishlariga va boshqa tashqi omillarga chidamli bo‘ladi. Shu sababli armatura nafaqat fuqarolik va sanoat qurilishida, balki infratuzilma, transport va energetika loyihalarida ham keng qo‘llaniladi.

Tarixi va rivojlanishi

Betonni mustahkamlashga ilk urinishlar XIX asrda boshlangan. Metallurgiya va qurilish texnologiyalari rivojlanishi bilan temir-beton tizimi ishlab chiqildi, bu esa baland va mustahkam binolarni barpo etishga imkon berdi. SSSRda GOST standart tizimi armatura ishlab chiqarishni yagona tizimga solgan, bu esa infratuzilmaning keng rivojlanishiga olib keldi. Bugungi kunda armatura zamonaviy standartlar va texnologiyalar asosida ishlab chiqariladi — issiq prokat, termomekanik mustahkamlash va sifat nazorati asosiy bosqichlardir.

Armaturaning asosiy turlari

Tuzilishi va maqsadi bo‘yicha

1. Ishchi armatura 

o Asosiy yukni ko‘taruvchi element.

o Tortish va siqilish yuklamalarini qabul qiladi..

o Fundament, ustun, nurlarda qo‘llaniladi.

2. Taqqoslovchi armatura

o Kuchlanishni bir tekis taqsimlaydi.

o Ishchi armatura bilan birgalikda ishlatiladi.

3. Montaj armaturasi

o Karkasni bog‘laydi.

o Konstruktsiyaga hajmli shakl beradi.

4. Konstruktiv armatura

o Qo‘shimcha mustahkamlovchi element.

o Muhim joylarni qo‘llab-quvvatlaydi.

Mexanik xususiyatlariga ko‘ra

· A-I (240 MPa) — silliq, yengil konstruksiyalar uchun.

· A-III (400–500 MPa) — rifli, yuk ko‘taruvchi elementlar uchun.

· A500C — zamonaviy Yevropa standarti, yuqori plastiklik va korroziyaga chidamli.

· A600, A800, A1000 — baland binolar va og‘ir yuklama ostidagi konstruksiyalar uchun.

Yuzasining shakliga ko‘ra

· Silliq armatura// — ishlov berish oson, lekin beton bilan yopishishi past.

· Rifli armatura — beton bilan yopishishni kuchaytiradi, ayniqsa plitalar va nurlarni mustahkamlashda muhim.

Armatura ishlab chiqarish texnologiyasi

Armatura ishlab chiqarilishi bir nechta asosiy bosqichlardan iborat bo‘ladi.

1 Po‘lat eritish — uglerodli yoki past legirlangan po‘lat ishlatiladi.

2 Prokatlash — issiq holatda prokat stendlarida shakllantiriladi.

3 Profil shakllantirish — rifli armaturada sirtga chiqintilar bosiladi.

4 Termomekanik mustahkamlash — metallni qizdirish va suv bilan sovitish orqali mustahkamligi oshiriladi.

5 Kesish va o‘rash — 6, 9, 12 metr yoki g‘altak shaklida.

6 Sifat nazorati — uzilish, egilish, plastiklik va korroziyaga chidamlilik tekshiriladi.

Standartlar va sertifikatlar

O‘zbekistonda quyidagi standartlar amal qiladi:

· GOST 5781-82 — asosiy rifli armatura standarti.

· ST SEV 543-77 — MDH mamlakatlarida qo‘llaniladi.

· ISO 6935 — xalqaro armatura po‘lati standarti.

Glotr.uz platformasida mahsulot joylashtirayotgan barcha ishlab chiqaruvchi va yetkazib beruvchilar sifat sertifikatlariga ega bo‘lishlari shart.

Qurilishda qo‘llanilishi

1. Kam qavatli qurilish 

o poydevor, qavatlar, zinapoyalar, ustunlar.

2. Ko‘p qavatli qurilish 

o yuk ko‘taruvchi devorlar, monolit qavatlar.

3. Infratuzilma 

o ko‘priklar, tonnellar, suv omborlari.

4. Sanoat obyektlari

o Zavodlar, tsexlar, elevatorlar, omborxonalar.

5. Yo‘l va gidrotexnik inshootlar 

o Kanallar, drenaj tizimlari, yo‘l tayanchlari, bordyurlar, o‘tish plitalari.

Tashish va saqlash

Saqlash shartlariga rioya qilinmasligi korroziya, deformatsiya va mustahkamlik xususiyatlarining yo‘qolishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun quyidagi qoidalarga amal qilish muhim:

· Palet yoki beton plitalarda saqlanishi lozim.

· Yomg‘ir va qor ta’siridan himoya qilish zarur.

· Po‘lat markasi va diametri bo‘yicha ajratish.

· G‘altaklar termoplyonka bilan o‘rash.

· Maxsus transport yoki konteynerda tashish.

O‘zbekistonda armatura bozori: trendlar va istiqbollar

Quyidagilar faol qurilmoqda:

· “Yangi O‘zbekiston” dasturi bo‘yicha yangi turar-joy massivlari;

· Sanoat zonalari va logistika markazlari;

· Turizm infratuzilmasi (Samarqand, Buxoro, Xiva);

· Ijtimoiy obyektlar — maktablar, kasalxonalar, ko‘priklar.

Bu jarayonda armaturaga bo‘lgan talab ortib bormoqda. Shuningdek, ekologik omillar — po‘latni qayta ishlash, karbon izini kamaytirish — muhim rol o‘ynamoqda.

Glotr.uz orqali armatura yetkazib beruvchini tanlash

Platformada quyidagi mezonlar bo‘yicha tanlash mumkin:

· Hududlar bo‘yicha filtr (Toshkent, Samarqand, Andijon va boshqalar);

· Diametr, uzunlik, klass va narx bo‘yicha tanlov;

· Sertifikatlar va xaridorlarning sharhlari mavjudligi;

· Ulgurji va chakana takliflar;

· Qo‘shimcha xizmatlar — yetkazib berish, kesish, tushirish.

Glotr.uz orqali armatura buyurtma berish afzalliklari

·  Shaffoflik — mahsulot kartochkalari va yetkazib berish shartlariga to‘liq kirish.

·  To‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa — yashirin komissiyalar va ortiqcha to‘lovlarsiz.

·  Sharhlar va reytinglar — obro‘siga qarab tanlov.

·  Narxlar va aksiyalar — katta hajmdagi buyurtmalarda chegirmalar.

·  Qo‘shimcha xizmatlar — logistika yordami, loyiha bo‘yicha tavsiyalar.

·  Moslashuvchanlik — har qanday o‘lchamdagi armatura, hatto nostandart.

Tez-tez so‘raladigan savollar

Xususiy uyning poydevori uchun qaysi diametrdagi armatura kerak?
Aksar hollarda 12 mm diametrli, AIII klassdagi armatura ishlatiladi.

Viloyatlarga yetkazib berish bormi?
Ha, Glotr.uz’dagi ko‘plab yetkazib beruvchilar butun O‘zbekiston bo‘ylab xizmat ko‘rsatadi.

Temir-beton buyumlar (TBB) uchun armatura qayerdan topish mumkin?
Glotr.uz saytida TBB ishlab chiqaruvchilarga ixtisoslashgan yetkazib beruvchilar mavjud.

Armaturaning asl ekanini qanday aniqlash mumkin?
Sertifikat, GOST/ISO belgisi, metall tahlili, markirovka va o‘lcham/massa mosligini tekshiring.

Xulosa

Armatura — har qanday beton inshootning mustahkamligi va xavfsizligining asosi. O‘zbekistonda qurilish sohasining jadal rivojlanishini hisobga olgan holda, armatura tanloviga ongli yondashuv har bir loyiha muvaffaqiyatining muhim omilidir.

Glotr.uz platformasi sizga talablaringizga mos armaturani topish, taqqoslash va xarid qilish uchun qulay yechimni taklif etadi. Xarid hajmidan qat’i nazar, siz doimo ishonchlilik, shaffoflik va zamonaviy takliflarga tayanishingiz mumkin.